Het maatschappelijk initiatief is springlevend. Kijk naar de vele bijdragen uit private hoek en naar het aantal vrijwilligers. Maar qua ruimte zien we inperkingen en bedreigingen voor de toekomst. Denk aan pogingen tot insnoering via bestuurlijke weg en ‘delegitimering’ in het publieke debat. Bijvoorbeeld de voorgestelde Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties. Of de forse bezuinigingen op internationale samenwerking. 

Ook internationaal is sprake van een krimpende ruimte voor het maatschappelijk middenveld, hetgeen raakt aan de wortels van de democratie. Welke lessen kunnen we hier uit trekken. 

Op maandagmiddag 15 december maken we in Amsterdam de balans op. Hoe borgt de Nederlandse civil society – ofwel de burgermaatschappij – haar toekomstige speelruimte naast overheid en markt?